“หน้าบันพระอุโบสถ” วัดหน้าพระเมรุ
ตั้งอยู่ที่ริมคลองสระบัว จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
โดยอยู่ในส่วนหลังคามุขเด็จด้านสกัดด้านหน้า
เป็นหน้าบันศิลปะอยุธยา
มีลักษณะแบบแผนการจำหลัก
ที่คล้ายคลึงกับหน้าบันที่อยู่ตามปราสาทหิน
ในศิลปะสถาปัตยกรรมขอม
ซึ่งนิยมจำหลักเป็นรูปเทพเรียงเป็นชั้นๆ
หรืออาจเป็นเรื่องราวปางต่างๆ ของเทพเจ้า
โดยจำหลักเป็นรูปคนเต็มหน้าบัน
มีลวดลายแทรกเป็นส่วนน้อย
หน้าบันแห่งนี้จำหลักไม้เป็นรูปเทพ
ชุมนุม ๒๖ องค์ รายล้อมอยู่รอบ
พระนารายณ์ทรงครุฑยืนอยู่บนหน้ากาล
(ตัวเกียรติมุข)

ลักษณะแบบแผนการจำหลัก
รูปเทพสวมชฎาเทริด (ซึ่งพบอยู่ตามทวารบาลประตู)
อีกท้งรูปแบบของฉัตรสามารถนำมา
เป็นตัวกำหนดยุคสมัยทางศิลปะ
โดยสันนิษฐานได้ว่าเป็นหน้าบัน
ศิลปะอยุธยายุคต้น-กลาง
ซึ่งช่วงเวลาดังกล่าวมีความใกล้ชิด
กับศิลปวัฒนธรรมขอม
แต่ได้คลี่คลายรูปแบบจนมา
เป็นลักษณะเฉพาะของช่างท้องถิ่นอยุธยา
ในส่วนของเครื่องลำยอง (ช่อฟ้า ใบระกา)
ไม่อาจยืนยันได้ว่าเป็นรูปแบบสมัยสร้างหรือไม่
แต่คงผ่านการบูรณะซ่อมแซมมา
อย่างต่อเนื่องในสมัยต่างๆ ถึงปัจจุบัน
คุณค่าความงดงามในเชิงช่างของหน้าบันแห่งนี้
ถือได้ว่าเป็นหน้าบันศิลปะอยุธยา (ยุคต้น-ยุคกลาง)
ที่มีความสมบูรณ์ที่สุดที่ยังหลงเหลือ
และใช้งานอยู่ในปัจจุบัน
ที่มา: คอลัมน์ “เส้นสายลายสือ” โดย ติ๊ก แสนบุญ ศิลปวัฒนธรรม ฉบับ ธันวาคม 2547 (จัดเรียงย่อหน้าใหม่)
Link : https://www.silpa-mag.com/history/article_4560