พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชและอนุสรณ์สถานบ้านพรานนก ที่สร้างขึ้นให้เราได้เห็นอยู่ทุกวันนี้ ก็เนื่องมาจาก ความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่ทรงกอบกู้เอกราชของชาติไทย ย้อนความถึงอดีตในสมัยนั้น ปลายกรุงศรีอยุธยา ขณะที่ไทยกำลังอ่อนแอ เนื่องจากขาดศึกสงครามเป็นเวลานาน พระเจ้ามังระกษัตริย์พม่าเห็นเป็นโอกาส จึงส่งกองทัพมาตีหัวเมืองน้อยใหญ่ของไทย และในที่สุดก็ยกกำลังเข้าล้อมพระนครไว้ แม่ทัพนายกองที่มีความสามารถขาดกำลังใจที่จะต่อสู้ เนื่องจากความอ่อนแอของผู้นำ พม่าจึงตั้งทัพล้อมกระชับเข้าถึงคูเมืองพระนคร สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ครั้งเป็นเจ้าเมืองตาก ถูกเกณฑ์มาช่วยรักษาพระองค์ พิจารณาเห็นว่าไทยต้องเสียกรุงแก่พม่าเป็นแน่แท้ จึงรวบรวมสมัครพรรคพวกได้ประมาณ 500 ตีฝ่าวงล้อมพม่าออกไปทางค่ายวัดพิชัย ตั้งพักทัพ เพื่อหาเสบียงอาหาร ผ่านหมู่บ้านข้าวเม่า บ้านโพธิ์สาวหาญ และมาพักแรม ณ บ้านพรานนก

รุ่งขึ้นวันอาทิตย์ขึ้น 5 ค่ำเดือนยี่ จุลศักราช 1129 ตรงกับวันที่ 4 มกราคมพุทธศักราช 2309 กองทหารพม่าประกอบด้วยพลม้า 30 พลเดินเท้าประมาณ 2,000 ยกพลผ่านมาพบทหารไทยที่ออกไปหาเสบียงอาหาร จึงเข้าไล่ต้อนจับกุม สมเด็จพระเจ้าตากสินทรงเห็นเหตุการณ์ จึงตัดสินพระทัยโดยฉับพลันทรงม้าพร้อมทหารคู่พระทัยอีก 4 ขับทะยานเข้าต่อสู้ทหาร 30 ม้า

ทรงใช้ความห้าวหาญและทำการรบบนหลังม้าอย่างรวดเร็วรุนแรง ทำให้ทหารพม่าถูกฆ่าตายและแตกพ่าย จากนั้นคนไทยที่รู้จักแต่คำว่า “แพ้” ก็เริ่มมีใจฮึกเหิม รวมกำลังกันต่อสู้ทัพพม่าด้วยความเชื่อมั่นไม่เกรงกลัว ถือได้ว่าสมเด็จพระเจ้าตากสิน คือผู้นำแห่งแสงสว่างของเอกราช ณ เวลานั้น เพื่อระลึกถึงวีรกรรมของบรรพบุรุษนักรบไทย อันเป็นแบบอย่างแก่อนุชนรุ่นหลังสืบไป

เหล่าทหารม้าโดยพลตรียุทธพันธ์ มกรมณี ผู้บัญชาการศูนย์การทหารม้า ได้ร่วมกับพระสงฆ์ ชาวบ้านประชาชน บ้านพรานนก ตำบลโพธิ์สาวหาญ อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พร้อมใจกันสร้างอนุสรณ์สถานขึ้น และได้อัญเชิญพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชประทับบนหลังม้าศึก พร้อมด้วยทหารเอกคู่พระทัย หลวงพิชัยอาสา หลวงพรหมเสนา ขุนอภัยภักดี และหมื่นราชเสน่หา ยืนรายล้อมอยู่ จากศูนย์กลางทหารม้า ค่ายอดิศร จังหวัดสระบุรี มาประดิษฐานไว้นะ วัดพรานนก ตำบลโพธิ์สาวหาญ ในวันที่ 4 มกราคมของทุกปี ซึ่งเป็นวันทหารม้า จะมีพิธีบวงสรวงถวายพานพุ่มสักการะ จากพ่อค้าประชาชนนักเรียนนักศึกษาข้าราชการทุกหมู่เหล่า